استشهادیه انحصار وراثت یکی از مدارک ضروری برای صدور گواهی انحصار وراثت است. در صورتی که وراث از قانون و دادگاه بخواهند تا برایشان گواهی انحصار وراثت صادر شود، می‌بایست مدارک مختلفی را به دادگاه ارائه دهند. استشهادیه انحصار وراثت یکی از مهمترین این مدارک است.
حالا می‌خواهیم به شرایط استفاده از استشهادیه انحصار وراثت پرداخته و نکاتی را که در تکمیل این استشهادیه باید رعایت شود بیان کنیم. در واقع، استشهادیه انحصار وراثت یک فرم استاندارد است که در آن شاهدان غیر وراث گواهی می‌دهند که متوفی چه اموالی داشته و کدام افراد به عنوان ورثه شناخته می‌شوند. این گواهی به‌عنوان یکی از مهمترین مدارک برای دریافت گواهی انحصار وراثت محسوب می‌شود. در ادامه، شرایط لازم برای تهیه این استشهادیه و نکاتی که باید در تکمیل آن رعایت شود را بررسی خواهیم کرد. با ما همراه باشید.
گواهی انحصار وراثت یک سند رسمی است که به درخواست وراثت‌داران توسط مراجع قضایی صادر می‌شود. این گواهی شامل مشخصات، تعداد وراثت‌داران، نسبت آنها با متوفی و سهم هر فرد از ارث می‌باشد. در واقع، انحصار وراثت اولین مرحله برای تعیین و تقسیم اموال متوفی است.
وراثت‌داران برای تقسیم ترکه و تعیین نصیب هر فرد، باید به شورای حل اختلاف در آخرین محل اقامت متوفی مراجعه کرده و فرم مخصوص انحصار وراثت (درخواست صدور گواهی انحصار وراثت) را پر کنند و مدارک مورد نیاز را به منظور صدور گواهی ارائه نمایند. یکی از این مدارک، استشهادیه ویژه برای گواهی انحصار وراثت است که در دفاتر اسناد رسمی تنظیم می‌شود.
قوانین و مقررات مربوط به گواهی انحصار وراثت در قانون تصدیق انحصار وراثت مصوب سال 1309 و قانون امور حسبی تبیین شده‌اند.
فرم استشهادیه مخصوص گواهی انحصار وراثت به صورت ذیل می باشد :
به گواهی می طلبم خانم ها و آقایانی را که آگاه هستند شادروان در تاریخ در شهر آخرین اقامتگاه دائمی خود در گذشته است و هنگام فوت :
الف : ( تعداد ) پسر داشته / نداشته به نام
ب : ( تعداد ) دختر داشته / نداشته به نام
پ : ( تعداد ) همسر دائمی داشته / نداشته به نام
ت : ( تعداد ) مادر داشته / نداشته به نام
ث : ( تعداد ) پدر داشته / نداشته به نام
و وراث دیگری غیر از افراد نامبرده بالا ندارد و در موقع فوت مذهب متوفی بوده و دارائی او کمتر / بیشتر از مبلغ پانصد هزار ریال بوده است تا اطلاعات خود را در برگ بنویسد .
گواه اول : اینجانب نام نام خانوادگی شغل سن شماره شناسنامه صادره از فرزند که با خانواده ( نام متوفی ) از نزدیک آشنا هستم ولی رابطه خویشاوندی یا در گذشته و بازماندگان او ندارم و فاقد محکومیت کیفری می باشم ، خداوند متعال را در نظر گرفته سوگند یاد می کنیم که جز به راستی چیزی ننویسیم و یا علم به مقررات و مجازات گواهی دروغ به شرحی که در پشت ورقه نوشته شده است و التزام به راستگویی مراتب بالا را کلا گواهی می کنم امضاء گواه
صحت امضای که با علامت مشخص شده است مورد گواهی است دفترخانه شماره
گواه دوم نیز به همین صورت می باشد.
انحصار وراثت براساس طبقه‌بندی وراثان انجام می‌شود. به طور قانونی، سه طبقه برای وراثان تعیین شده است. در طبقه اول، پدر، مادر، همسر، فرزندان و نوه‌های متوفی قرار دارند. در طبقه دوم، پدربزرگ، مادربزرگ، خواهران، برادران و فرزندان آنها جای می‌گیرند. در نهایت، طبقه سوم شامل عمه، عمو، دایی، خاله و فرزندان آنها است. فرم استشهادیه نیز بسته به طبقه‌بندی وراثت، که توضیح داده شده است، متفاوت خواهد بود. فرم مخصوص طبقه اول با توجه به نسبت وراثان، مشخص می‌شود.
به طبقه‌بندی زیر، شاهدان قادر به ارائه استشهادیه انحصار وراثت نخواهند بود:
۱. اگر بین شاهد و یکی از وراثت، نسبت سببی یا نسبت نزدیک تا درجه دوم و سوم وجود داشته باشد.
۲. اگر بین شاهد و فردی که در برابر او دعوی مدنی یا جزایی مطرح است، رابطه وجود داشته باشد.
۳. اگر بیشتر از یک شاهد، شاهدی بر علیه شخص خاص باشند که قصد دادن شهادت مختلفی نسبت به آن شخص داشته باشند.
با توجه به ماده ۱۳۱۳ قانون مدنی:
– برای شاهدان، شرایط بلوغ، عقل، عدالت، ایمان و طهارت مولد ضروری است.
– توجه کنید که عدالت شاهد باید به یکی از طرق شرعی توسط دادگاه تأیید شود.
– شهادت کسی که نفع شخصی، به صورت مادی یا غیرمادی، یا حق رد دعوی دارد قابل قبول نخواهد بود. همچنین، شهادت افرادی که تکدی به شغل خود قرار داده‌اند نیز پذیرفته نخواهد شد.
طبق ماده ۱۰ قانون تصدیق انحصار وراثت، هر شاهدی که در موضوع تصدیق وراثت به‌طور نادرست شهادت دهد و دروغ بگوید، جرم شهادت دروغانه را ارتکاب کرده و متجاوز به حقیقت خواهد بود. این شاهد متهم به تعقیب شده و به مجازاتی که برای این جرم تعیین شده است، محکوم خواهد شد.
طبق ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی، هر فردی که در دادگاه به مقامات رسمی شهادت دروغ بدهد، به جرم شهادت دروغانه اقدام کرده و متخلف به مجازاتی مبلغ یک میلیون و پانصد هزار تا دوازده میلیون ریال جزای نقدی و یا مجازات حبسی به مدت سه ماه و یک روز تا دو سال محکوم خواهد شد. توجه کنید که این مجازات به علاوه‌ی مجازات‌های قصاص، حد و دیاتی است که در قوانین مربوط به شهادت دروغ ذکر شده است.
استشهادیه برای تأیید انحصار وراثت باید به ضرورت در دفتر ثبت اسناد تنظیم و امضا شود. شاهدانی که به دفتر ثبت اسناد مراجعه کرده و در استشهادیه شرکت می‌کنند، باید همه وراثت‌داران را به‌طور کامل شناسایی کنند. حضور سردفتر اسناد در جلسه تهیه استشهادیه و تأیید وراثت ضروری است. همچنین، فرم استشهادیه باید بدون هیچ گونه قلم خوردگی یا اشتباهی تهیه شده باشد.
استشهادیه انحصار وراثت به عنوان یک مدرک ضروری برای صدور گواهی انحصار وراثت شناخته می‌شود. کارکرد اصلی این استشهادیه این است که افراد آشنا به خانواده موردنظر و همچنین افرادی که خود وراث هستند، گفته‌های وراث را تأیید کنند. یک نکته مهم درباره استشهادیه انحصار وراثت این است که این استشهادیه باید توسط افراد غیر از وراث پر شود. به عبارت دیگر، در این استشهادیه، افرادی شهادت می‌دهند که خودشان به عنوان وراث تحت تأثیر قانون و دادگاه شناخته نمی‌شوند.
نکته دیگر مهم این است که شاهدانی که این استشهادیه را پر می‌کنند نباید سابقه کیفری داشته باشند. همچنین، اگر استشهادیه به ضرر فردی باشد، شاهد نباید در تعارض حقوقی با آن فرد باشد؛ در غیر این صورت، شهادت وی مورد تردید قرار می‌گیرد.
در این گواهی، مواردی مانند تعداد پسران و دختران، وضعیت زنده بودن والدین و یا تعداد همسران متوفی درج می‌شود. همچنین، یک جزئیات دیگر که در این شهادت‌نامه ذکر می‌شود، میزان تقریبی اموال متوفی است. استشهادیه انحصار وراثت امکان می‌دهد که دادگاه به نحوه سخنان وراث و اموال ارائه شده، مطلع شود.
بنابراین، استشهادیه انحصار وراثت نقش مهمی در تأیید و شناخت ارث و تقسیم اموال متوفی ایفا می‌کند. این مدرک ضروری برای صدور گواهی انحصار وراثت استفاده می‌شود و با ارائه مدارک مربوطه و تکمیل استشهادیه، وراثان قادر به اثبات حقوق و اموال خود می‌شوند. در نتیجه، استشهادیه انحصار وراثت در روند حقوقی و قضایی مرتبط با ارث و وراثت بسیار اهمیت دارد.
