تفاوت انحصار وراثت محدود و نامحدود
تفاوت اصلی انحصار وراثت محدود و نامحدود در این است که انحصار وراثت محدود تنها به اثبات سهم وراث از اموال منقول متوفی می‌پردازد، در حالی که انحصار وراثت نامحدود علاوه بر اموال منقول، به اثبات سهم وراث از اموال غیرمنقول متوفی نیز می‌پردازد.
انحصار وراثت محدود به اموال منقول متوفی محدود می‌شود و برای اخذ آن، نیازی به انتشار آگهی در روزنامه کثیرالانتشار نیست. این نوع انحصار وراثت معمولاً در مواردی که ارزش اموال غیرمنقول متوفی کمتر از ۵۰ میلیون تومان باشد، صادر می‌شود.
انحصار وراثت نامحدود به تمام اموال متوفی، اعم از منقول و غیرمنقول، محدود می‌شود. برای اخذ این نوع انحصار وراثت، نیاز به انتشار آگهی در روزنامه کثیرالانتشار است تا سایر اشخاصی که ادعای ذینفع بودن در اموال متوفی را دارند، بتوانند اعتراض خود را به دادگاه اعلام کنند.
سایر تفاوت‌های انحصار وراثت نامحدود و محدود: علاوه بر تفاوت اصلی ذکر شده، تفاوت‌های دیگری نیز بین این دو وجود دارد که عبارتند از :
- مدت زمان اعتبار: انحصار وراثت محدود به مدت دو سال از تاریخ صدور آن اعتبار دارد، در حالی که انحصار وراثت نامحدود به مدت پنج سال از تاریخ صدور آن اعتبار دارد.
- هزینه صدور: هزینه صدور انحصار وراثت محدود کمتر از هزینه صدور انحصار وراثت نامحدود است.
- امکان نقل و انتقال اموال: انحصار وراثت محدود تنها برای نقل و انتقال اموال منقول متوفی کافی است، در حالی که انحصار وراثت نامحدود برای نقل و انتقال اموال منقول و غیرمنقول متوفی کافی است.
مزایای انحصار وراثت محدود
مزایای “انحصار وراثت محدود” عبارتند از:
- سرعت صدور گواهی: صدور گواهی انحصار وراثت محدود نسبت به گواهی انحصار وراثت نامحدود سریعتر است. این امر به دلیل عدم نیاز به انتشار آگهی در روزنامه است.
- هزینه کمتر: هزینه صدور گواهی انحصار وراثت محدود کمتر از گواهی انحصار وراثت نامحدود است.
- کاربرد محدود: گواهی انحصار وراثت محدود کاربرد محدودتری نسبت به گواهی انحصار وراثت نامحدود دارد. این گواهی معمولاً برای امور و دیون معنوی مانند انجام مراسم کفن و دفن، ختم و خیرات و همچنین برای دریافت وام قرض الحسنه از صندوق های قرض الحسنه کاربرد دارد.
در مجموع، انحصار وراثت محدود برای مواردی که ارزش ماترک متوفی کمتر از پنجاه میلیون تومان باشد، گزینه مناسبی است. این گواهی مزایایی مانند سرعت صدور، هزینه کمتر و کاربرد محدود دارد.
البته لازم به ذکر است که گواهی انحصار وراثت محدود برای تقسیم اموال متوفی کاربردی ندارد. برای تقسیم اموال متوفی، باید گواهی انحصار وراثت نامحدود دریافت شود.
مراحل انحصار وراثت محدود
مراحل انحصار وراثت محدود به شرح زیر است:
- تکمیل فرم استشهادیه محضری توسط سه نفر شاهد
- مراجعه به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و تکمیل فرم دادخواست صدور گواهی
- پرداخت هزینه دادرسی
- ارائه مدارک لازم، از جمله شناسنامه و کارت ملی متوفی و وراث، گواهی فوت، عریضه وکیل (در صورت وجود)
- صدور گواهی توسط شورای حل اختلاف
مدارک لازم برای انحصار وراثت محدود
مدارک لازم برای انحصار وراثت محدود عبارتند از:
- گواهی فوت متوفی: گواهی فوت متوفی باید از طریق سامانه درخواست گواهی فوت قابل اخذ باشد.
- استشهادیه محضری: استشهادیه محضری توسط سه نفر شاهد تنظیم می‌شود و در آن شهادت می‌دهند که متوفی در تاریخ مشخص فوت کرده است و وراث او چه کسانی هستند.
- شناسنامه متوفی: شناسنامه متوفی باید اصل و کپی تمام صفحات آن ارائه شود.
- عقدنامه یا کپی آن: در صورتی که متوفی همسر داشته باشد، باید عقدنامه یا کپی آن ارائه شود.
- شناسنامه وراث: شناسنامه وراث باید اصل و کپی صفحه اول آن ارائه شود.
قانون جدید انحصار وراثت چیست؟
قانون جدید انحصار وراثت در سال ۱۴۰۲ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و از تاریخ ۱/۱/۱۴۰۳ لازم الاجرا شد. این قانون تغییراتی در مراحل و مدارک لازم برای اخذ گواهی انحصار وراثت ایجاد کرده است.
مهمترین تغییرات قانون جدید انحصار وراثت عبارتند از:
- حذف استشهادیه محضری: یکی از مدارک لازم برای اخذ گواهی انحصار وراثت در قانون سابق، استشهادیه محضری بود. در قانون جدید، این مدرک حذف شده است و به جای آن، ورثه باید با حضور در شورای حل اختلاف، شهادت خود را مبنی بر زنده بودن متوفی در تاریخ فوت و مشخص بودن وراث ارائه دهند.
- کاهش هزینه دادرسی: هزینه دادرسی برای اخذ گواهی انحصار وراثت در قانون جدید، کاهش یافته است. در قانون سابق، هزینه دادرسی برای گواهی انحصار وراثت نامحدود، ۵۰۰ هزار تومان بود که در قانون جدید به ۲۰۰ هزار تومان کاهش یافته است.
- افزایش سرعت صدور گواهی انحصار وراثت: در قانون جدید، مدت زمان صدور گواهی انحصار وراثت محدود به ۱۰ روز شده است. در قانون سابق، این مدت زمان تا ۳۰ روز قابل افزایش بود.
سخن پایانی
انحصار وراثت محدود یکی از انواع انحصار وراثت است که برای ماترک با ارزش کمتر از پنجاه میلیون تومان صادر می‌شود. این نوع انحصار وراثت نسبت به انحصار وراثت نامحدود مراحل ساده‌تر و سریع‌تری دارد. وراثی که ارزش ماترک متوفی آنها کمتر از پنجاه میلیون تومان است، می‌توانند انحصار وراثت محدود بگیرند.
