حق حبس به طور کلی، حقی است که بر اساس آن، طرفین تمام عقود معوض می‌توانند تا زمان پرداخت مال یا عمل به تعهد از جانب طرف مقابل، از پرداخت مالی که باید بپردازند یا تعهدی که به عهده دارند، امتناع نمایند. طبق ماده 1085 قانون مدنی، زوجه می‌تواند تا زمانی که مهریه خود را دریافت نکرده، از انجام وظایفی که در مقابل شوهر دارد امتناع کند. در این مطلب به شرح کامل حق حبس و قوانین مرتبط با آن می‌پردازیم.
همانطور که گفته شد، حق حبس در قانون شامل طرفین تمام عقود معوض است. بر طبق این حق، اگر یکی طرف هنوز به تعهدات خود عمل نکرده، طرف دوم نیز می‌تواند اجرای تعهدات خود را تا زمانی که طرف مقابل به تعهدات خود عمل کند، به تعویق بیندازد. به طور مثال، اگر فروشنده در عقد بیع، هنوز اقدام به تحویل کالا نکرده، طرف دوم، یعنی خریدار، می‌تواند پرداخت مبلغ کالا را به زمان دریافت کالا موکول کند. برعکس این موضوع نیز صادق است و به طور مثال اگر خریدار هنوز مبلغ را نپرداخته، فروشنده نیز می‌تواند کالا را تا زمان دریافت پول به خریدار تحویل ندهد. در عقود معوض، طرفین می‌توانند بعد از قرارداد، مالی را که به طرف مقابل انتقال داده تسلیم وی نکند، تا زمانی که تسلیم مال (یا تعهد) طرفین در یک زمان به وقوع پیوندد.
حق حبس در ازدواج نیز سندیت دارد. بر طبق قوانین حقوقی، زوجه پس از ازدواج می‌تواند از تمکین به شوهر امتناع کند، تا زمانی که مهریه تعیین شده توسط شوهر به زوجه تسلیم شود. این موضوع در مورد تمام وظایف دیگر، از جمله سکونت زن در خانه شوهر نیز صادق است.
لازم به ذکر است که استفاده زن از حق حبس، و امتناع از وظایف خود تا زمان دریافت مهریه، مانع از برخورداری وی از حق نفقه نخواهد بود. به عبارت دیگر، شوهر نمی‌تواند در چنین شرایطی، زوجه خود را از دریافت نفقه محروم کند.
حق حبس در تمام نظام‌های حقوقی، نوعی ضمانت برای اجرای تعهدات از جانب طرفین عقود معوض است. این حق در انواع نظام‌های حقوقی در نظر گرفته شده و به طور مثال، در کنوانسیون بیع بین‌المللی کالا، در صورتی که خریدار بر اساس قرارداد حق بررسی کالا را قبل از پرداخت پول داشته باشد، می‌تواند تا زمانی که موفق به بررسی کالا نشده، از پرداخت ثمن خودداری کند. در قانون حقوقی جمهوری اسلامی ایران نیز، حقوق حبس در موارد مختلفی پیش‌بینی شده است. به طور مثال، بر طبق ماده 371 قانون تجارت و ماده 1085 قانون مدنی ضمن اشاره به این حق از اصطلاحات معادلی از جمله حق خودداری از تسلیم مبیع یا ثمن، حق امتناع از ایفای وظایف زناشویی و مانند آن استفاده شده است.
برای تحقق و سقوط حق حبس مانند سایر حقوق، شرایطی وجود دارد که در ادامه به طور جداگانه معرفی می‌شوند.
با فسخ کردن عقد، پس دادن تعهدات و عوضین به طرف مقابل فسخ نخواهد شد. اما در صورتی که عقد با اقاله از بین برود، در بازگرداندن عوضین، “حق حبس” ایجاد می‌شود چون خود اقاله نوعی عقد به شمار می‌رود و عوضین باید در طی هر عقد جابجا شوند. بر همین اساس، تحقق این حق در اقاله امکان‌پذیر است.
همانطور که گفته شد، ازدواج نوعی قرارداد است که حقوق حبس در آن برای طرفین وجود دارد. در صورتی که زوجه قصد استفاده از این حق را داشته باشد، باید شرایطی برقرار باشد که عبارتند از:
براب آشنایی با قانون جدید مهریه می توانید به لینک مشخص شده مراجعه کنید
اعسار از پرداخت مهریه زوج باعث از بین رفتن حق حبس زوجه نمی‌شود چون عدم توانایی مرد برای پرداخت مهریه، نمی‌تواند باعث محرومیت زن از حق دریافت مهریه شود.
خیر. در هر یک از این شرایط، مهریه موجل نشده و در نتیجه حقوق حبس زوجه از بین نخواهد رفت.
بله. اگر زوجه پیش از عقد نکاح از عدم توانایی مالی زوج در پرداخت مهریه آگاه باشد، نمی‌تواند پس از ازدواج از این حق به منظوز تقاضای ابطال عقد یا عدم اجرای وظایف زناشویی استفاده کند.
در این مطلب به توضیح نکات قانونی پیرامون حق حبس پرداختیم. شما می‌توانید برای استفاده از مشاوره تخصصی وکلای خبره و یافتن پاسخ پرسش‌های خود در این زمینه، با شماره تلفن‌های موجود در وبسایت گروه وکلای فراز تماس بگیرید.
