اقدام ابتدایی که وارثان به منظور تقسیم ترکه و تعیین سهم اموال متوفی انجام می‌دهند، فرآیند انحصار وراثت است. انحصار وراثت در واقع مستندی است که از طرف وراثان یا سایر ذینفعان (بدهکاران متوفی) از طریق مرجع قضایی درخواست می‌شود. این مستند حاوی جزئیاتی از جمله تعداد وراثان، مشخصات آنها و نسبت آنها با متوفی و نیز سهم هر یک از آنها از میراث متوفی می‌باشد. شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت متوفی مرجع صحیح برای ارائه دادخواست انحصار وراثت به شمار می‌آید، که وراثان با تهیه مدارک مربوطه می‌توانند دادخواست انحصار وراثت را تقدیم نمایند. مهمیت دارد که گونه تنظیم و تدوین دادخواست انحصار وراثت در مراحل پرونده و رسیدگی به آن رعایت گردد. در این مقاله، به بررسی مفهوم دادخواست انحصار وراثت خواهیم پرداخت، حفظ محتوا و جزئیات موجود در این متن را همچنان تضمین می‌کنیم.
یکی از مراحل دادخواست انحصار وراثت انجام عملیات داشتن برگه استشهادیه است. در این روش، سه نفر در یکی از دفاتر اسناد رسمی حاضر می‌شوند و با پر کردن فرم مخصوص استشهادیه، اطلاعات مربوط به افراد فوت شده (متوفی) را وارد می‌کنند. این اطلاعات شامل نام، نام خانوادگی، تاریخ تولد، تاریخ فوت و دیگر جزئیات مرتبط با متوفی می‌باشد. سپس دفتر اسناد رسمی با امضای افراد حاضر در جلسه، استشهادیه را تایید و تصدیق می‌کند که نتیجه آن گواهی معتبری در مورد ورثه‌های متوفی به دست می‌آید.
مهم است توجه داشت که اگر شخص موکل بخواهد توسط وکیل انحصار وراثت، مثل وکلای فراز، بدون حضور خود و تدارک شاهدان، استشهادیه محضری را تهیه نماید، این امکان وجود دارد. به این ترتیب، نیاز به حضور موکل یا تدارک شاهد نیاز نخواهد بود و می‌توان به صورت حضوری یا غیرحضوری اقدام به تهیه استشهادیه نمود.
برای دادخواست انحصار وراثت، مدارک ضروری عبارتند از:
گواهی فوت متوفی: این گواهی نشان‌دهنده وفات شخص متوفی است و در برخی از استان‌ها از جمله تهران، از طریق سامانه درخواست گواهی فوت الکترونیکی قابل دریافت است. در صورت عدم داشتن گواهی فوت، می‌توانید از اداره ثبت احوال مربوطه در استان یا دیگر مراجع ذی‌صلاح برای اخذ آن استفاده نمایید.
استشهادیه محضری: استشهادیه محضری نشان‌دهنده محل و زمان اعلام مرگ و فوت شخص متوفی می‌باشد.
شناسنامه متوفی: این شناسنامه حاوی اطلاعات شخصی متوفی، از جمله نام، نام خانوادگی، تاریخ تولد و سایر جزئیات مربوط به وی می‌باشد.
عقدنامه یا رونوشت عقد: در برخی موارد، عقدنامه یا رونوشت آن برای اثبات رابطه‌های خانوادگی و نسبت وراثان به متوفی استفاده می‌شود.
شناسنامه وراث: شناسنامه وراثان حاوی اطلاعات فردی وراثان می‌باشد و اثبات نسبت آنها به متوفی است.
وصیت‌نامه رسمی شخص فوت شده: در برخی موارد، وصیت‌نامه‌های رسمی شخص فوت شده نیز به عنوان مدرک اثباتی برای تقسیم ترکه وراثت مورد استفاده قرار می‌گیرند.
گواهی تسلیم اطهارنامه مالیاتی: برای متوفیان قبل از سال ۹۵ که تاکنون اقدام به تسلیم اطهارنامه مالیاتی نکرده‌اند، این مدرک به عنوان اثبات ارائه وضعیت مالی متوفی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
تهیه و ارائه این مدارک با دقت و از منابع رسمی، برای تسهیل در فرآیند انحصار وراثت و تعیین تقسیم میراث اهمیت دارد.
با کمک وکیل، ماترک به درستی میان شما تقسیم خواهد شد و دیگر نیازی به رفت و آمدهای خسته کننده در دادگاه را ندارید. طبق ماده ۳۰۱ قانون امور حسبی در صورت تعدد ورثه، هر کدام از وراث می توانند از دادگاه درخواست تقسیم سهم را خود را از سهم دیگر ورثه داشته باشند
نحوه نوشتن دادخواست انحصار وراثت به طور کلی به صورت زیر می باشد و با توجه به تعداد وراث و مشخصات متوفی و غیره تغییراتی در آن به وجود می آید .
خواهان : …… ( نام و سایر مشخصات یکی از وراث کافی می باشد )
خوانده : ………. ( نام و سایر مشخصات وراث دیگر )
وکیل یا نماینده قانونی : ……. ( در صورت داشتن وکیل ، نام و نام خانوادگی وکیل نوشته می شود )
خواسته یا موضوع و بهای آن : ( تقاضای صدور گواهی انحصار وراثت )
دلایل و منضمات دادخواست : 1 – گواهی فوت 2 – شناسنامه متوفی 3 – کارت ملی متوفی 4 – شناسنامه وراث 5 – کارت ملی متوفی 6 – اظهارنامه مالیات بر ارث 7- کپی شناسنامه وراث 8 – کپی سند ازدواج 9 – استشهادیه ( در صورت وجود )
شرح دادخواست :
با سلام احتراما به استحضار می رساند :
شادروان ………. فرزند …….. با شماره شناسنامه …… در تاریخ …./…./…. در اقامتگاه خود در …… مرحوم گردیده اند . نامبرده پیرو مذهب……. می باشد و وراث حین الفوت شادروان عبارتند از : 1 ) آقا/ خانم …….( همسر دائمی ) 2- اینجانب و خانم ها ……..( فرزندان متوفی ) 3- آقایان ….. (فرزندان متوفی ) که همگی پیرو مذهب …… می باشند . دارایی متوفی طبق گواهی مالیات بر ارث پیوست می باشد . لذا تقاضای صدور گواهی انحصار وراثت را دارم .
همانگونه که اطلاع دارید، یکی از وظایف وراثان پرداخت مالیات بر ارث می‌باشد و برای آغاز این فرآیند، یکی از وراثان باید اظهارنامه مالیات بر ارث را به صورت الکترونیکی ثبت نماید. اما اگر متوفی پیش از سال ۱۳۹۵ فوت کرده و وراث هنوز به انجام مراحل انحصار وراثت نپرداخته‌اند، موظف به اقدامات خاصی هستند. در ابتدا و قبل از ارائه دادخواست یا حین انجام مراحل انحصار در شورا، وراث می‌بایست اظهارنامه مالیات بر ارث را ثبت کنند.
پس از این اقدام، گواهی از سوی اداره مالیات صادر می‌شود تا تایید کند که اظهارنامه مالیات بر ارث به درستی ثبت شده است. این گواهی به شورای حل اختلاف ارائه می‌شود و به عنوان گواهی تسلیم اظهارنامه مالیات بر ارث شناخته می‌شود.
از طرفی، وراثان مرتبط با متوفیانی که پس از سال ۱۳۹۵ فوت کرده‌اند، مانند مثال در سال ۱۴۰۲، اجازه دارند که اظهارنامه مالیاتی خود را پس از انجام مراحل انحصار وراثت ثبت نمایند.
این تغییرات به گونه‌ای انجام گرفته‌اند که محتوای مقاله تغییر نیافته و همچنان به دقت و ساختار اصلی خود باقی می‌ماند، اما از تکرار کامل متن جلوگیری می‌کند.
گواهی حصر وراثت به اثر دادخواستی که به شورای حل اختلاف ارائه می‌شود و با اجرای مراحلی که در قانون امور حسبی پیش‌بینی شده است، صادر می‌گردد.
پس از ملاحظه اسناد و مدارک مرتبط توسط دادگاه و با پرداخت هزینه توسط متقاضی، درخواست او یک نوبت در یکی از روزنامه‌های عمومی یا محلی جهت آگهی می‌شود. در صورتی که در طی ماهی از تاریخ انتشار آگهی هیچ اعتراضی ارائه نگردد، بدون نیاز به تشکیل جلسه رسیدگی و بدون دعوت از وراث، گواهی حصر وراثت که شامل مشخصات و تعداد وراث، نسبت آنها با متوفی و سهم هر یک از آنها از ماترک را نمایان می‌سازد، صادر می‌شود.
صدور گواهی تصدیق حصر وراثت به معنای این است که ورثه‌های فرد متوفی محدود به افرادی است که نام آنها در این گواهی ثبت شده است. این فرآیند با ارائه دادخواست به شورای حل اختلاف و اجرای مقررات قانونی انجام می‌شود.
دادخواست انحصار وراثت به عنوان یک ابزار حقوقی حیاتی، در فرآیند تعیین و تقسیم اموال پس از فوت فردی متوفی نقش کلیدی ایفا می‌کند. این فرآیند با تعیین مشخصات و تعداد وراثه‌ها، نسبت آنها با متوفی و سهم هر کدام از آنها از ماترک، اهمیت آن را به وضوح نشان می‌دهد. دادخواست از طریق شورای حل اختلاف و با رعایت تشریفات و مقررات قانونی تنظیم می‌شود.
این مرحله برای اطمینان از انصاف و منصفانه بودن تقسیم اموال بین ورثه‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. همچنین، از آنجا که این فرآیند ممکن است به تعارض‌ها و اختلافات منجر شود، ارائه مدارک دقیق و اطلاعات صحیح در “دادخواست انحصار وراثت” امری اساسی و ضروری به نظر می‌رسد. در کل، دادخواست انحصار وراثت ابزاری است که با رعایت مقررات قانونی و اصول حقوقی، به ورثه‌ها اجازه می‌دهد تا به نحو مناسب از اموال متوفی بهره‌برداری نمایند و تقسیم آنها را به صورت عادلانه انجام دهند.
