شکایت انحصار وراثت چگونه انجام می شود؟

چه کسانی می توانند شکایت انحصار وراثت را مطرح کنند؟

طبق قانون مدنی ایران، افراد زیر می توانند برای دریافت گواهی انحصار وراثت و به تبع آن، تقسیم ماترک متوفی، اقدام به طرح شکایت انحصار وراثت نمایند:

۱. ورثه قانونی:

• همسر دائمی متوفی: سهم همسر در ماترک بسته به نوع عقد و وجود یا عدم فرزند، بین یک هشتم تا یک چهارم ترکه متغیر است.
• فرزندان متوفی: اعم از پسر و دختر، به طور مساوی از پدر و مادر خود ارث می برند.
• پدر و مادر متوفی: در صورت عدم وجود فرزند، پدر و مادر هر کدام یک سوم از ماترک را به ارث می برند.
• اجداد متوفی: در صورت عدم وجود پدر و مادر، اجداد پدری و مادری به ترتیب طبقات ارث می برند.
• برادران و خواهران متوفی: در صورت عدم وجود وراث طبقات بالا، ارث به عمو، عمه، خاله و دایی متوفی می رسد.

۲. طلبکاران متوفی:

طلبکارانی که از متوفی طلب دارند، می توانند برای دریافت طلب خود، به عنوان ذی نفع در دعوای انحصار وراثت مداخله و گواهی انحصار وراثت را درخواست کنند.

۳. وصی یا مدیر تصفیه اموال:

در صورتی که متوفی وصی یا مدیر تصفیه اموال تعیین کرده باشد، این افراد نیز می توانند برای دریافت گواهی انحصار وراثت اقدام کنند.

۴. اشخاص ذی نفع دیگر:

در برخی موارد، اشخاصی به غیر از ورثه، طلبکاران و وصی، ممکن است در تقسیم ماترک ذی نفع باشند. به عنوان مثال، اگر متوفی به خیریه ای وصیت کرده باشد، نماینده آن خیریه می تواند برای دریافت سهم وصیت شده، در دعوای انحصار وراثت مداخله کند.

نکات مهم:

• عدم حضور و یا عدم رضایت برخی از وراث، مانع از طرح دعوای انحصار وراثت توسط سایر وراث نخواهد شد.
• در صورت فوت یکی از ورثه قبل از دریافت گواهی انحصار وراثت، وراث او به جای وی در دعوا وارد می شوند.
• برای طرح دعوای انحصار وراثت، ارائه مدارک و مستندات مربوط به هویت وراث، فوت متوفی، وراثت و اموال وی ضروری است.

انواع روش های درخواست گواهی انحصار وراثت

پس از فوت یک فرد، برای تقسیم ماترک و انجام امور قانونی مربوط به آن، نیاز به دریافت گواهی انحصار وراثت است. این گواهی سندی رسمی است که وراث قانونی و سهم هر یک از آنها را مشخص می کند. در حال حاضر دو روش کلی برای درخواست گواهی انحصار وراثت وجود دارد:

روش اداری:

مراجعه به شورای حل اختلاف: این روش رایج ترین و مقرون به صرفه ترین روش برای دریافت گواهی انحصار وراثت است. برای این کار باید به شورای حل اختلاف محل آخرین اقامتگاه متوفی مراجعه کنید و با ارائه مدارک و تنظیم دادخواست، درخواست خود را مطرح کنید. مزایای روش اداری شامل :

• سادگی و سهولت مراحل
• هزینه کمتر نسبت به روش قضایی
• عدم نیاز به حضور وکیل

روش قضایی:

طرح دعوی در دادگاه عمومی: در این روش، با تنظیم دادخواست و ارائه مدارک به دادگاه عمومی، درخواست صدور گواهی انحصار وراثت مطرح می شود. مزایای روش قضایی نیز شامل :

• امکان رسیدگی سریعتر به درخواست در صورت وجود فوریت
• امکان حل اختلافات بین وراث در دادگاه

انتخاب روش مناسب:

انتخاب روش مناسب برای درخواست گواهی انحصار وراثت به عوامل مختلفی مانند تعداد وراث، وجود یا عدم اختلاف بین وراث، تمایل به سرعت در دریافت گواهی و میزان هزینه ها بستگی دارد.

مدارک مورد نیاز برای شکایت انحصار وراثت

برای طرح “شکایت انحصار وراثت” و دریافت گواهی انحصار وراثت، ارائه مدارک و مستندات به مراجع ذیصلاح (شورای حل اختلاف یا دادگاه عمومی) ضروری است.

گواهی فوت متوفی: این گواهی از اداره ثبت احوال محل فوت یا محل دفن متوفی قابل دریافت است.

شناسنامه و کارت ملی تمام ورثه: ارائه اصل و تصویر شناسنامه و کارت ملی تمام وراث، اعم از کسانی که در ایران هستند و یا در خارج از کشور زندگی می کنند، الزامی است.

استشهادیه محلی: این استشهادیه توسط دو نفر شاهد که متوفی و وراث را می شناسند، تنظیم و به امضای آنها می رسد. در این استشهادیه، مشخصات متوفی، وراث و نسبت آنها با متوفی قید می شود.

وصیت نامه (در صورت وجود): اگر متوفی وصیت نامه ای داشته باشد، باید اصل و تصویر آن به همراه سایر مدارک ارائه شود.

مراحل شکایت در شورای حل اختلاف

مرحله ۱: مراجعه به شورای حل اختلاف

• انتخاب شعبه مناسب: برای طرح شکایت برای ارث در شورای حل اختلاف، باید به شعبه ای مراجعه کنید که در محل آخرین اقامتگاه متوفی واقع شده است.
• مدارک مورد نیاز: در این مرحله، باید مدارک ضروری ذکر شده در بخش قبلی را به همراه داشته باشید.

مرحله ۲: تنظیم دادخواست انحصار وراثت

• مشخصات کامل متوفی و وراث: در دادخواست باید مشخصات کامل متوفی (نام، نام خانوادگی، تاریخ فوت، محل فوت) و همچنین مشخصات کامل وراث (نام، نام خانوادگی، نسبت با متوفی، آدرس) قید شود.
• ذکر خواسته و دلایل شکایت: در این قسمت باید خواسته خود را که صدور گواهی انحصار وراثت است، به طور واضح بیان کنید. همچنین، می توانید دلایل و مدارک خود را برای اثبات وراثت ارائه دهید.
• پرداخت هزینه دادرسی: برای ثبت دادخواست و شروع مراحل رسیدگی، باید هزینه دادرسی را به حساب شورای حل اختلاف واریز کنید.

مرحله ۳: بررسی مدارک و صدور رای

• بررسی مدارک: پس از ثبت دادخواست، مدارک شما توسط شعبه مربوطه در شورای حل اختلاف بررسی می شود.
• جلسه رسیدگی: در صورت نیاز، جلسه ای برای رسیدگی به دعوا و بررسی مدارک و اظهارات وراث برگزار خواهد شد.
• صدور رای: پس از بررسی مدارک و اظهارات، شورای حل اختلاف رای خود را در خصوص صدور گواهی انحصار وراثت صادر می کند.

نکات مهم و توصیه های حقوقی

در اینجا به برخی از نکات مهم و توصیه های حقوقی در خصوص شکایت برای تقسیم ارث اشاره می کنیم:

۱. در صورت عدم همکاری سایر وراث:

• اگر برخی از وراث در تنظیم دادخواست و دریافت گواهی انحصار وراثت همکاری نکنند، می توانید به تنهایی اقدام کنید.
• در این صورت، باید با ارائه مدارک و شواهد، عدم همکاری سایر وراث را به اثبات برسانید.
• در نهایت، دادگاه با بررسی مدارک و اظهارات، رای خود را صادر خواهد کرد.

۲. وجود وصیت نامه و تاثیر آن بر تقسیم ترکه:

• اگر متوفی وصیت نامه ای داشته باشد، مفاد آن در گواهی انحصار وراثت قید خواهد شد.
• وصیت نامه می تواند در خصوص تقسیم ماترک، تعیین سهم هریک از وراث، و یا تعیین وصی برای اداره امور ماترک، دستورات و خواسته های متوفی را شامل شود.
• در صورت وجود وصیت نامه، وراث موظف به اجرای مفاد آن هستند.

۳. پیگیری امور پس از دریافت گواهی انحصار وراثت:

• پس از دریافت گواهی انحصار وراثت، می توانید برای انجام امور مربوط به ماترک، مانند نقل و انتقال اموال و دریافت مطالبات، اقدام کنید.
• برای انجام این امور، به گواهی انحصار وراثت به عنوان سندی رسمی نیاز خواهید داشت.

۴. مشاوره با وکیل متخصص:

• در صورت پیچیده بودن مراحل انحصار وراثت، وجود اختلاف بین وراث، یا عدم آشنایی با قوانین مربوطه، می توانید از یک وکیل متخصص کمک بگیرید.
• وکیل می تواند شما را در مراحل مختلف، از جمله جمع آوری مدارک، تنظیم دادخواست، و پیگیری مراحل قانونی، راهنمایی و یاری کند.

سخن پایانی

شکایت انحصار وراثت فرآیندی قانونی برای تعیین وراث قانونی متوفی و مشخص شدن سهم هر یک از آنها در ماترک است. این امر با دریافت گواهی انحصار وراثت انجام می شود. در نهایت، به یاد داشته باشید که حفظ آرامش و صبر و حوصله در طول مراحل قانونی، به حل و فصل سریعتر و عادلانه تر امور مربوط به انحصار وراثت کمک خواهد کرد.