فروش سهم الارث یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های حقوقی در زمینه‌ی ارث و میراث است که افراد زیادی را به دادگاه کشانده و حواشی متعددی را ایجاد می‌کند.
این درحالی است که با دانستن قواعد حقوقی در خصوص فروش سهم الارث، اختلافات موجود بین ورثه به حداقل رسیده و شرایط صلح و سازش دوستانه مهیا می‌شود. به‌همین دلیل، در این یادداشت تلاش می‌کنیم تا با ارائه‌ی توضیحات کامل درخصوص این موضوع، راهنمای جامعی را در اختیار شما قرار داده و به مهم‌ترین سؤالات‌تان پاسخ دهیم. لطفاً تا پایان همراه ما باشید.
در این مطلب با چه مواردی آشنا می شویم ؟
نخستین نکته‌ای که باید در فروش سهم الارث به آن دقت کنیم مشاع یا افراز بودن ماترک است. این موضوع، به‌قدری مهم است که دو مسیر کاملاً مجزا را پیش روی ورّاث قرار می‌دهد.
افراز اصطلاحی حقوقی و به معنای قطعه‌بندی‌کردن یک ملک است. برای مثال، اگر ارثیه‌ی به جامانده از فرد متوفی یک تکه زمین باشد، این زمین قابل افراز است. به این معنی که زمین مذکور می‌تواند به قطعات مختلفی تقسیم شود و هریک از ورثه برای قطعه‌ی خود سند شش دانگ و رسمی دریافت کند.
مشاع اصطلاح حقوقی دیگری است که معنایی برخلاف افراز دارد. اموال مشاع اموالی هستند که قابل تفکیک نبوده و وارثان نمی‌توانند سهم خود را از آن جدا کنند. درحقیقت در اموال مشاع، وارثان به اندازه‌ی میزان ارث خود در تمامی اجزای آن مال سهیم هستند.
برای مثال خودرو یک مال مشاع است. یعنی وارثان نمی‌توانند آن را قطعه قطعه کنند تا به این صورت به سهم‌الارث خود دسترسی داشته باشند. زیرا هریک از ورّاث در تمامی اجزای آن خودرو سهیم هستند و تنها تفاوت آن‌ها در کم یا زیاد بودن میزان سهم‌شان است.
از آن‌جا که قابل تفکیک بودن ارثیه میزان بروز اختلافات را کاهش می‌دهد، قابل حدس است که اغلب مشاجرات و شکایت‌ها در زمینه‌ی فروش سهم الارث، پیرامون اموال مشاع اتفاق بیفتد. اما سؤال اساسی اینجا است که در این مواقع چه باید کرد و با چه روشی می‌توان سهم الارث مشاع را فروخت؟
همان‌گونه که پیش‌تر توضیح دادیم، مهم‌ترین نکته در خصوص اموال مشاع شیوه‌ی سهیم بودن ورثه در مال است. بگذارید مسئله را با ذکر یک مثال ساده، عینی و شفاف کنیم.
فرض کنید پدری که تنها وارثان او دو فرزند پسر به نام‌های سهیل و سینا هستند فوت می‌کند. تنها ارث باقی‌مانده از این پدر یک ساختمان مسکونی یک طبقه‌ی ویلایی است. در اینجا به هریک از پسرها 50 درصد ساختمان به‌عنوان ارثیه خواهد رسید. به‌عبارت ساده‌تر، هر پسر صاحب 3 دانگ از ملک مذکور خواهد شد.
در چنین وضعیتی، سهیل نمی‌تواند بدون رضایت سینا اقدام به اجاره دادن ملک کند. همچنین سینا نیز نمی‌تواند بخشی از خانه را به‌عنوان 3 دانگ سهم خود مشخص کرده و در آن دخل و تصرف کرده یا آن را به فروش برساند. این موضوع، بدین معنی است که رهن، اجاره، فروش یا حتی تعمیرات اموال مشاع تنها زمانی امکان‌پذیر است که تمامی افراد سهیم در آن، رضایت داده و مایل به این کار باشند.
اما چالش، درست در همین نقطه ایجاد می‌شود. فرض کنید سینا بخواهد به‌دلیل نیاز مالی، 3 دانگ خانه‌ی سهم الارث خود را بفروشد اما سهیل دوست داشته باشد خانه‌ی پدری را به‌عنوان یادگاری نگه دارد. حالا در این شرایط چه باید کرد؟ آیا سهیل می‌تواند 3 دانگ سهم خودش را مشخص کرده و از خانه جدا کند؟ آیا می‌تواند تنها آن قسمت از خانه را کرایه بدهد؟ اگر سینا، بدون رضایت سهیل اقدام به فروش خانه کند جه اتفاقی می‌افتد؟
پاسخ کوتاه این است که هرگونه دخل و تصرف در اموال مشاع (اعم از تعمیر، فروش، رهن، اجاره و…) نیاز به اجازه‌ی تمام ورّاث دارد و یک وارث به تنهایی نمی‌تواند چنین کاری انجام دهد. اما درعین حال، اگر یکی از ورثه در عین مخالفت دیگر ورّاث، با دلایلی مشخص مایل به فروش سهم الارث خود بود می‌تواند با مراجعه به دادگاه و ارائه‌ی دادخواست، تقاضای فروش ملک یا دخل و تصرف در آن را مطرح کند.
در این مواقع، دادگاه پس از بررسی پرونده و مشاهده‌ی اسناد و مدارک موجود، می‌تواند دستور فروش یا ایجاد تغییر در ماترک مشاع را صادر نماید. اما این فرایند، معمولاً بسیار پیچیده و زمان‌بر است. از این رو اغلب افراد ترجیح می‌دهند به جای آن، سراغ راه‌حل‌های ساده‌تر و سریع‌تری بروند.
به‌جز راهی که در قسمت قبل شرح داده شد، روش دیگری نیز برای فروش سهم الارث مشاع وجود دارد که ساده‌تر و سریع‌تر است. اجازه دهید این روش را با رجوع به همان مثالی که در بخش قبلی سراغ آن رفتیم بررسی کنیم.
همان‌گونه که گفتیم سینا می‌خواهد به‌دلیل نیاز مالی، سهم الارث خود از خانه‌ی پدری را بفروشد. سهیل، برادر او، با فروش خانه مخالف است و می‌گوید مایل است این خانه به‌عنوان یادگار پدر در مالکیت آن‌ها باقی بماند.
در اینجا، سینا می‌تواند سهم الارث خود (حق سهم سه دانگ از خانه) را به برادرش یا هر فرد دیگری که بخواهد منتقل کرده و معادل مالی آن را دریافت کند.
اما یک نکته‌ی مهم را نباید از نظر دور داشت: در چنین معامله‌ای، تنها سهم به خریدار منتقل خواهد شد، نه اصل ملک یا خانه. بنابراین خریدار، جایگزین وارث فروشنده‌ی سهم شده و تبدیل به شریک تازه‌ای برای سایر ورّاث می‌شود. مسلّم است که در چنین وضعیتی، همچون سابق هرگونه دخل و تصرف در ملک منوط به اجازه‌ی سایر وارثان است و خریدار نمی‌تواند به‌تنهایی در این مورد تصمیمی بگیرد.
دشواری چنین شراکتی موجب شده تا افراد چندان رغبتی به خرید سهم الارث مشاع دیگران نداشته باشند. بنابراین بهترین راه‌حل، فروش سهم الارث به سایر وارثان است. زیرا هریک از ورثه که اقدام به خرید سهم الارث فرد دیگری کند، عملاً به میزان سهمش در مال مورد بحث افزوده و قدرت تصمیم‌گیری خود را بالاتر برده است.
فروش سهم الارث مشاع، اغلب با چالش‌ها و مشکلاتی همراه است. حتی در سهم الارث افراز نیز اگر ورثه نتوانند به توافقی مقبول دست یابند، ممکن است برای رفع اختلاف به دادگاه مراجعه کنند.
در چنین شرایطی، دادگاه با بررسی شواهد و مدارک موجود و پس از استماع ادله‌ی طرفین، رأی خود را صادر می‌کند و درصورتی که دستور به فروش ملک مشاع دهد، لازم است در مهلت مقرر آن ملک به فروش رسیده و سهم هریک از ورثه محاسبه شده و به آن‌ها پرداخت شود.
شما می‌توانید از هر وکیلی که مایل باشید برای حل پرونده‌ی خود کمک بگیرید. اما بدون شک وکیلی که تجربه و تخصص لازم در زمینه‌ی مسائل ارث و میراث را دارد گزینه‌ی بهتری برای این کار خواهد بود.
گروه وکلای فراز با داشتن بیش از ده سال تجربه در زمینه‌ی خانواده و انحصار وراثت، یکی از بهترین گزینه‌ها برای حل پرونده‌ی فروش سهم الارث است. این گروه ضمن استفاده از وکلای مجرب و امانت‌دار، تلاش می‌کند تا با پیگیری مستمر پرونده‌ی مراجعین خود، بهترین نتیجه را برای آن‌ها به ارمغان آورد.
آیا فروش سهم الارث مشاع به لحاظ قانونی ممکن است؟
بله! هیچ منع قانونی در زمینه‌ی فروش سهم الارث وجود ندارد و سهم الارث مشاع نیز همچون سهم الارث افراز قابل فروش است. تنها باید دقت داشت که به‌دلیل شرایط خاص اموال مشاع، نحوه‌ی فروش آن‌ها با نحوه‌ی فروش اموال افراز متفاوت است. برای کسب اطلاعات بیشتر، به مطالب شرح داده شده در سرفصل «روش سریع فروش سهم الارث مشاع» مراجعه کنید.
آیا فروش سهم الارث پیش از فوت مورّث امکان‌پذیر است؟
خیر. از آن‌جا که تا پیش از فوت مورّث اصلاً مفهوم ارث عینیت نیافته است و مالکیت اموال نیز به وی تعلق دارد، فروش سهم الارث ممکن نیست.
آیا می‌توان پیش از دریافت گواهی انحصار وراثت، سهم الارث را به فروش رساند؟
پاسخ این سؤال خیر است. زیرا تا پیش از دریافت گواهی انحصار وراثت، نه‌تنها هنوز ورّاث شخص فوت شده مشخص نیستند بلکه امکان پرداخت هزینه‌های کفن و دفن، دیون متوفی و مالیات بر ارث نیز وجود نخواهد داشت. بنابراین دریافت گواهی انحصار وراثت، پیش‌نیاز فروش سهم الارث است.
اگر در خصوص کارهایی که باید بعد از انحصار وراثت انجام دهید نیاز به راهنمایی دارید به شما پیشنهاد می کنیم با کارشناسان ما در گروه وکلای فراز ارتباط برقرار کنید تا شما را به صورت کامل در این خصوص راهنمایی کنند. علاوه بر این کارشناسان ما آماده اند به شما بهترین وکیل طلاق را معرفی کنند تا بدون حضور شما کارها در کوتاه ترین زمان ممکن انجام شود.
