مالیات بر ارث نوعی از نقل‌وانتقال مالی بین وارث ماترک فرد متوفی و دولت است. این نوع مالیات که بر دارایی به‌جا مانده از ارث متوفی، اعم از منقول و غیرمنقول وضع می‌شود، بایستی توسط ورثه و با توجه به میزان سهم‌الارث آن‌ها و میزان خویشاوندی و نزدیکی به متوفی پرداخت شود.
در این یادداشت قصد داریم تمام موارد مربوط به مالیات بر ارث را بررسی کنیم. اگر شما هم دوست دارید در این مورد بیشتر بدانید، لطفاً تا پایان این یادداشت با ما همراه باشید.
آشنایی اجمالی
در یک تعریف ساده و روشن، مالیات بر ارث عبارت است از مبلغی که ورثه باید در ازای به‌دست آوردن بخشی از میراث منقول یا غیرمنقول فرد متوفی، به دولت پرداخت کنند.
این قانون، یکی از قوانینی است که در طی سالیان گذشته موجب شکایات زیادی از سوی مردم شده است. بسیاری از افرادی که به این موضوع اعتراض دارند، آن را ناعادلانه ارزیابی می‌کنند و تقاضای بازنگری و تجدیدنظر در قانون مربوطه را دارند.
مدتی قبل، این اعتراضات باعث شد تا اصلاحاتی در قوانین دریافت مالیات بر ارث توسط سازمان امور مالیاتی وضع شود. برای مثال در گذشته متفاوت بودن مالیات تعیین شده برای ملک مسکونی و ملک تجاری موجب بروز مشکلات و چالش‌های بسیاری می‌شد و افراد گاه مجبور بودند پیش از دریافت ارثه‌ی خود، مبلغ گزافی را به‌عنوان مالیات بپردازند.
اطلاع از قوانین تازه‌ی وضع شده در این زمینه، به ورثه کمک شایانی در زمینه‌ی کاهش هزینه‌ها خواهد کرد. اگرچه کمک گرفتن از یک وکیل حرفه‌ای بهترین راه برای کاهش هزینه‌های مالیات بر ارث است اما اگر امکان این‌کار را ندارید می‌توانید با مطالعه‌ی قوانین مربوط به این موضوع، خودتان عنان امور را به دست بگیرید.
پیشنهاد ما این است که حتی اگر می‌توانید از همراهی یک وکیل بهره‌مند شوید، باز هم از مطالعه در این رابطه غافل نشوید. چرا که داشتن یک شمای کلی از موضوع مورد بحث، با تسریع انجام فرایندهای مربوطه به صرفه‌جویی در مخارج و وقت شما کمک می‌کند.
چه اموالی مشمول قانون مالیات بر ارث می‌شوند؟
بر اساس ماده‌ی نوزدهم قانون مالیات‌های مستقیم، اموالی که مشمول این نوع مالیات می‌شوند عبارتند از: تمام اموال برجای مانده از فرد متوفی از جمله اموال منقول و غیرمنقول پس از کسر بدهی‌ها، ادای دین واجبات ادا نشده و هزینه‌های مربوط به کفن و دفن در حد آن‌چه در عرف مرسوم است.
به عبارت ساده‌تر، پس از کسر کردن هزینه‌های برگزاری مراسم خاکسپاری، ترحیم و ادا کردن قرض‌ها و پرداخت کفاره‌ی واجبات ادا نشده و رد مظالم، هرآن‌چه از متوفی برجای مانده است مشمول پرداخت مالیات می‌شود.
یعنی ورثه بایستی ابتدا نسبت به پرداخت مالیات تعیین شده بر ارث اقدام کرده و سپس به سراغ مراحل مربوط به انحصار وراثت بروند. به‌لحاظ قانونی مادامی که مالیات بر ارث پرداخت نشود، دست وراث از انجام دخل و تصرف در ماترک متوفی کوتاه خواهد بود. برای مثال ورثه پیش از پرداخت مبلغ مالیات تعیین شده، قادر به تقسیم یک ملک که به آن‌ها رسیده است نخواهند بود.
در صورتی که ورثه برای انجام امور ضروری همچون برگزاری مراسم ترحیم و خاکسپاری، پیش از طی کردن فرایندهای مربوط به پرداخت مالیات مربوطه نیاز به برداشت وجه نقد از حساب متوفی داشته باشند بانک می‌تواند بدون دریافت گواهی واریز مالیات و پس از انجام احراز هویت کامل ورثه، حداکثر تا مبلغ یک میلیون تومان به آن‌ها بپردازد.
چه اموالی از پرداخت مالیات بر ارث معاف هستند؟
یکی از مراحل انحصار وراثت، مشخص کردن اموال معاف از مالیات است. در ادامه به صورت تیتروار به معرفی اموال معاف از پرداخت مالیات بر ارث می‌پردازیم.
- وجوه دریافتی پس از بازنشستگی
- وجوه دریافتی سربازان وظیفه، پس‌انداز خدمت و مزایای پایان خدمت
- مطالبات دریافت شده‌ی مربوط به خسارت اخراج
- وجوه دریافتی برای بازخرید خدمت، مرخصی استحقاقی استفاده نشده و بیمه‌های اجتماعی
- وجوه پرداخت شده توسط موسسات بیمه، بیمه‌گزار یا کارفرما مانند بیمه‌ی عمر
- خسارت فوت، دیه و مانند آن‌ها که به‌صورت یک‌جا یا به مرور زمان به ورثه‌ی متوفی پرداخت می‌شود
- لوازم منزل شخص متوفی
همان‌طور که پیش‌تر نیز اشاره کردیم به جز موارد ذکر شده، به تمام اموال باقی‌مانده از متوفی مالیات تعلق می‌گیرد و ورثه باید حداکثر ظرف یک‌سال نسبت به پرداخت آن اقدام کنند. در غیر این‌صورت تا زمان پرداخت این مبلغ، ماترک بلوکه شده و امکان تقسیم یا دخل و تصرف در آن از ورثه سلب می‌شود.
مالیات بر ارث چه انواعی دارد و مبلغ آن چگونه تعیین می‌شود؟
تعداد اقلامی که این نوع مالیات باید برای آن‌ها تعیین شود کم نیست؛ به همین دلیل با قرار دادن آن‌ها در چند دسته می‌توان درمورد تعیین مبلغ‌شان بهتر صحبت کرد.
در این مطلب، به‌طور کلی اموالی که مشمول پرداخت این نوع مالیات می‌شوند را در چهار دسته‌ی اصلی قرار داده و توضیح داده‌ایم محاسبه‌ی مالیات برای هریک به چه شکلی خواهد بود.
وسایل نقلیه
میزان این مالیات برای وسایل نقلیه دسته‌ی اول وراث اعم از پدر، مادر، زن، شوهر، فرزند و نوه معادل دو درصد ارزش وسیله‌ی نقلیه و برای سایر دسته‌ها تا چهار درصد ارزش آن تعیین شده است.
ملک
تعیین میزان مالیات ملک برجای‌مانده از متوفی به این صورت است که ابتدا ملک توسط کمیسیون املاک سازمان امور مالیاتی ارزش‌گذاری شده، سپس میزان هفت و نیم درصد آن برای وراث دسته‌ی اول و بین دو تا چهار برابر آن برای وراث دسته‌های دیگر معین می‌شود.
سپرده‌های بانکی، سود سهام و اوراق مشارکت
این مبلغ برای وراث دسته‌ی اول برابر سه درصد ارزش ماترک بوده و مانند دو مورد قبلی، برای وراث سایر دسته‌ها بین دو تا چهار درصد خواهد بود. تعیین ارزش اوراق مشارکت توسط سازمان امور مالیاتی انجام می‌شود و ارائه‌ی اظهارنامه در این مورد از وثاقت کافی برخوردار نیست.
اموال خارج از کشور
برای این قسم اموال، دو مرتبه مالیات بر ارث پرداخت می‌شود. یک مرتبه در خارج از کشور و بار دیگر در داخل کشور. میزان مالیات تعیین شده در خارج از کشور بنابر قوانین همان کشور تعیین می‌شود اما این مبلغ در داخل کشور برای وراث دسته‌ی اول معادل ده درصد ارزش اموال و برای سایر آن‌ها بین سه تا چهار برابر خواهد بود.
سؤالات متداول
برای پرداخت مالیات بر ارث به چه مدارکی نیاز داریم و باید به کجا مراجعه کنیم؟
مهم‌ترین مدرکی که برای پرداخت مالیات بر ارث لازم خواهید داشت، گواهی انحصار وراثت است. برای دریافت گواهی انحصار وراثت، بایستی تمام ورثه با در اختیار داشتن مدارک شناسایی به دفتر ثبت اسناد رسمی مراجعه کرده و پس از تکمیل فرم مخصوص به این‌کار، گواهی انحصار وراثت را دریافت کنند.
سپس ورثه باید با در اختیار داشتن این مدرک، به اداره‌ی امور مالیاتی مراجعه کنند و پس از پرداخت مبلغ مالیات تعیین شده، برگه‌ی مالیات بر ارث (مفاصاحساب مالیات ورثه) را دریافت کنند. این مرحله حدوداً دو ماه به طول می‌انجامد.
چه مدت پس از پرداخت مالیات بر ارث قادر به فروش اموال خواهیم بود؟
وراث پس از دریافت برگه‌ی مفاصاحساب مالیات ورثه، بایستی یک مرتبه‌ی دیگر به دفتر ثبت اسناد رسمی مراجعه کنند. آن‌ها باید در این مرحله با در دست داشتن دو مدرک نام برده شده در بالا به‌علاوه‌ی مدارک شناسایی هر فرد، با مراجعه به یک دفتر ثبت اسناد رسمی تقاضای خود مبنی بر دریافت سند تک برگی وراث را پر کنند.
ورثه پس از دریافت این سند قادر خواهند بود اموال خود را به فروش رسانده، صلح کرده یا هرگونه دخل و تصرف لازم را در آن ایجاد کنند.
مراحل تکمیل، ثبت و ارسال اظهارنامه‌ی الکترونیک ارث به چه صورت انجام می‌شود؟
ورثه باید پس از ورود به سامانه‌ی اظهارنامه‌ی الکترونیکی ارث، با نام کاربری و کلمه‌ی عبور دریافت شده از سامانه‌ی ثبت نام الکترونیکی سازمان امور مالیاتی کشور، به محتوای اظهارنامه‌ی فرم ۲۶ یا ۳۴ دسترسی پیدا کنند و پس از درج اطلاعات درخواستی و ثبت آن در هر مرحله و سپس تأیید نهایی اطلاعات، نسبت به دریافت کد رهگیری اقدام کنند. درنهایت با پرینت گرفتن از اطلاعات اظهارنامه، این کار به اتمام خواهد رسید.
سخن پایانی
گروه وکلای فراز با بیش از ده سال سابقه در زمینه‌ی حل‌وفصل مسائل مختلف افراد در باب ارث و سایر مسائل حقوقی، توانسته است به هزاران نفر برای پیش‌برد مسائل حقوقی‌شان کمک کند.
اگر فکر می‌کنید در مورد مسائل حقوقی مرتبط با موضوع ارث به کمک نیاز دارید، می‌توانید با گروه وکلای فراز در ارتباط باشید و اطمینان کسب کنید که این گروه، به شما کمک خواهند کرد تا با صرف کمترین هزینه‌ی مالی و زمانی به نتیجه‌ی مطلوبتان برسید.
