برای تعیین تکلیف اموال پس از مرگ چه راه‌هایی وجود دارد؟
وصیت کردن در اسلام، به معنی تعیین تکلیف اموال و دیون پس از مرگ، یکی از امور مستحب مؤکد است که انجام آن به مسلمانان توصیه شده است. به همین دلیل هنگامی که سخن از تعیین تکلیف اموال پس از مرگ به میان می‌آید، نخستین چیزی که به ذهن متبادر می‌شود تنظیم وصیتنامه است. اما آیا تنظیم وصیتنامه تنها راه تعیین تکلیف اموال پس از مرگ است؟
اجازه دهید این راه‌ها را یک به یک با هم بررسی کنیم.
تنظیم وصیتنامه
تنظیم وصیتنامه نخستین راه تعیین تکلیف اموال پس از مرگ است که در ماده‌ی ۸۲۵ به بعد قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
همان‌گونه که پیش‌تر هم اشاره شد، نکته‌ی مهم در مورد وصیتنامه این است که فرد موّصی تنها قادر به تصمیم‌گیری درباره‌ی یک سوم اموال خود است و وصیت در بیش از این مقدار نافذ نیست.
بنابراین حتی اگر شخصی پیش از مرگ خود در وصیت‌نامه‌ای که تنظیم می‌کند، درباره‌ی تمام اموال و دیون خود تصمیم‌گیری کند، ورثه پس از مرگ او و پس از ادای دیون و تخصیص هزینه‌ی کفن و دفن قادر به اعتراض به وصیت تنظیم‌شده هستند و به‌جز یک سوم اموال، مابقی ماترک طبق قوانین بین ورثه تقسیم خواهد شد.
حتی اگر فرد موصّی در وصیت‌نامه‌ی قانونی و معتبری که در محضر ثبت شده است صراحتاً یکی از ورثه را از ارث محروم کرده باشد، شخص وارث می‌تواند پس از وفات موصّی، با طرح دعوی و شکایت در مراجع قانونی نسبت به این موضوع اعتراض کرده و سهم‌الارث خود را طلب کند.
وصیت تملیکی
وصیت تملیکی به این معنا است که فرد، عین مال یا منفعت حاصل از آن را برای زمان پس از فوتش، به‌طور مجانی به دیگری واگذار نماید. نکته‌ی مهم در وصیت تملیکی این است که این نوع وصیت محدود به یک سوم اموال است و در بیش از این مقدار، نافذ نیست.
وصیت عهدی
وصیت عهدی، یکی از انواع وصیت است که در قانون مدنی مطرح گردیده و در اصطلاح تحت عنوان «وصایت» نیز شناخته می‌شود. بنابر تعریف ذکر شده در ماده‌ی ۸۲۶ قانون مدنی، وصیت عهدی عبارت است از اینکه شخصی یک یا چندنفر را برای انجام امر یا اموری یا تصرفات دیگر مأمور نماید.
برای مثال ممکن است موصّی یک نفر را انتخاب کند تا پس از مرگ بدهی‌ها و دیون او را بپردازد و حساب‌هایش را تسویه نماید.
یک نکته‌ی مهم در این نوع وصیت قابل توجه است: از آن‌جا که مطابق با ماده‌ی ۸۳۴ قانون مدنی، وصیت عهدی جزء ایقاعات است قبول در آن شرط نیست اما وصی می‌تواند تا زمانی که موّصی زنده است وصایت را رد کند و اگر پیش از وفات موّصی این کار را نکرد پس از آن دیگر امکان رد کردن وصایت را ندارد.
بیع چیست؟
آخرین روش محروم کردن وراث از ارث که در این مطلب به آن می‌پردازیم، بیع است. در این روش، فرد در زمان حیاتش از طریق انجام یک معامله بخشی از دارایی خویش را به کسانی که مایل است منتقل می‌کند تا پس از وفاتش ادعایی از طرف دیگر وراث در خصوص آن دارایی به‌وجود نیاید.
بیع به دو صورت قابل انجام است: بیع مطلق و بیع مشروط
۱)بیع مطلق
در بیع مطلق، فرد تا قبل از مرگ خود بخشی از اموالش را از طریق یک معامله‌ی قانونی به افرادی که مایل است منتقل می‌کند.
۲)بیع مشروط
بیع مشروط، معامله‌ای است که در آن، طرفین بر شرط مشخصی توافق می‌کنند. برای مثال در مورد کسی که خانه‌ای دارد و مایل است یکی از وراث را از ارث محروم کند، یکی از راهکارهای موجود فروختن آن خانه به ورثه‌ی دیگر است، با این شرط که خریدار تنها پس از وفات فروشنده حق استفاده کردن از آن خانه را دارد.
جالب است بدانید که در بسیاری از این موارد، این بیع یک بیع صوری است و در واقع مبلغی بین خریدار و فروشنده رد و بدل نمی‌شود.
سخن پایانی
در این یادداشت، تلاش کردیم تا شما را با انواع روش‌های محروم کردن وراث از ارث آشنا کنیم. در صورتی که هنوز در این مورد سؤالی دارید می‌توانید آن را با گروه وکلای فراز در میان بگذارید.
این گروه با داشتن بیش از ده سال تجربه و پیگیری هزاران پرونده‌ی موفق در حوزه‌ی خانواده و انحصار وراثت و همچنین بهره‌گیری از توان علمی و حرفه‌ای وکلای مجرب و امانت‌دار گزینه‌ی خوبی برای کمک به شما در مشاوره و پیشبرد مسائل و چالش‌های حقوقی‌تان است.
سؤالات متداول
۱) آیا فرد می‌تواند در مورد تمام اموال خود وصیت کند و مشخص کند که به هر یک از وراث چه چیزی به ارث برسد؟
فرد می‌تواند در وصیت‌نامه‌اش چنین مواردی را ذکر کند. اما باید توجه داشت که وی تنها توان تصمیم‌گیری برای چگونگی تقسیم یک سوم اموالش پس از وفات را خواهد داشت و وصیت بیش از این مقدار، نافذ نخواهد بود. بنابراین وصیت در خصوص بیش از این مقدار، تنها جنبه‌ی توصیه‌گونه خواهد داشت و اجرای آن منوط به رضایت و موافقت سایر وراث خواهد بود.
۲) آیا صلح عمری می‌تواند بین پدر و پسر یا پدر و دختر باشد؟
بله، در این زمینه هیچ محدودیتی وجود ندارد و صلح می‌تواند بین زن و شوهر، پدر و پسر، پدر و دختر یا هرکس دیگری منعقد شود.
۳) آیا می‌توان با وصیت کردن انجام کاری را برعهده‌ی شخصی گذاشت؟
همان‌گونه که پیش‌تر توضیح دادیم، در وصیت عهدی چنین امکانی وجود دارد. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید این بخش از مطلب را مطالعه کنید.
با سلام ،
پدربزرگ مرحومم دارای دو فرزند دختر ( مادر و خاله ام) می‌بودند و وصیتنامه رسمی تنظیم و طبق آن ، یک سوم کل ماترک( از آنچه که در سهم مادرم قرار خواهد گرفت) را به نفع من و برادرم تملیک کرده‌اند.
بنده دادخواست تقسیم ترکه به دادگاه داده ام و رأی مبنی بر محرومیت احدی از وراث ( مادرم) داده شده و حکم بر بطلان دعوای من داده شده.
در ضمن، مهر و تایید دفتر مرجع معظم و عالیقدر جناب آیت الله….. نیز مبنی بر صحت وصیتنامه فوق دریافت نموده ام.
درخواست تجدیدنظر نموده و منتظر رای می‌باشم.
آیا وصیت نامه مذکور لازم الاجرا و صحیح میباشد؟ تشکر
سلام
هرکس در زمان حیات خود می تواند یک سوم از تمام اموال خود را وصیت نماید . (نه از سهم یکی از ورثه)
با سلام
از آنجایی که هر شخص در زمان حیات اختیار وصیت تا سقف حداکثر ثلث اموال را دارد، و هیچ‌یک از وراث را از سهم الارث محروم ننموده و فقط در حیطه ثلث حصه یکی از وراث وصیت رسمی تنظیم نموده، پس نمیتوان آن را به منزله محرومیت از ارث تلقی نمود. حتی اگر کلا نیز نوشته میشد فلان فرزند را محروم مینماید، باز هم بایستی وصیت تا ثلث اجرا و نافذ میباشد.
با تشکر
سلام
هریک از متوفی به ثلث اموال میتونن وصیت کنن و نافذ است.
با سلام چگونه میتوانم جلوی ارث بردن پدرومادرم از داراییم بشوم یک ششم اموال
سلام وقتتون بخیر
در زمان حیات اموال تقسیم گردد.
سلام-شنیدهام روشی وجود دارد که فرد متاهل دارای چند فرزند پسر می‌تواند تعیین کند که در صورت فوتش سهم الارث فقط به فرزندانش برسد و به مادرش که حیات دارد و تمکن مالی کافی و مستمری هم دارد چیزی به ارث نرسد؟
سلام وقتتون بخیر
خیر امکانش نیست
سلام همسرم مهریه گذاشته اجرا من نمیخواهم ارث پدر یا مادرم بعد از فوت بابت مهریه به همسرم برسد
بهترین راه چیست
طبق قانون زوجه می‌تواند سهم‌الارث را توقیف کند .
با سلام و احترام
پدر بنده در سال ۹۲ خانه مسکونی خویش را به صورت مشارکت به بنده و پسر دیگرش.جهت ساختواگذار کرد.که بعد از ساخت.تصمیم به تقسیم واحدهابهصورت ذیل کرد:
یک واحد برادرم.یک واحد بنده.یک واحد مادرم.یک واحد خودش.با سند تک برگی به نام هرکس.
حالابعد از فوت پدرم.خانواده همگی باهم میگن نصفه از ملک سند دار بنده هم .مال برادرمه.و باید به ایشون بدم.آیا میتوانن در دادگاهی یا به هرطرقی.شهادت دسته جمعی و یا….ملکی که به نام بنده هست.از من بگیرن؟؟؟؟
سلام وقتتون بخیر
هر‌فردی در زمان حیات اختیار دارد اموالش رو انتقال بده و درصورت تنظیم سند شخص مقابل مالک میباشد و کسی نمیتواتد ادعایی در این مورد بکند.
سلام وقت بخیر
متوجه شدم که پدرم با خانمی ارتباط داشته و صاحب دختر شدن و اسم اون دختر توی شناسنامه پدرم ثبت شد و ماهیانه هزینه ای براش می‌پردازه ولی هیچ ارتباطی نداریم.
میخواستم بدونم برای اینکه در آینده بعد از پدرم، این دختر دعوی ارث نتونه بکنه و برای ما دردسر درست نکنه الان من که پسر بزرگ خانواده هستم چه کاری میتونم انجام بدم؟مثلا از پدرم وکالت‌نامه بگیرم که این دختر از اموال پدرم ارث نبره بعدا می‌تونه جلوی دعوی اون خانواده رو بگیره که مشکلی ایجاد نشه؟ممنون میشم راهنمایی کنید
سلام فرزند در هر صورت جزو ورثه میباشد و ارث میبرد.