تفاوت ترکه و سهم‌الارث چیست؟
به مجموعه‌ی دارایی‌ها، دیون و بستانکاری‌هایی که پس از فوت یک شخص از او برجای می‌ماند ترکه گفته می‌شود. لازم به ذکر است که انتقال ترکه به وراث به‌صورت قهری صورت می‌گیرد. یعنی بر اساس قانون، هرآن‌چه از متوفی مانده باشد بدون توجه به پذیرفته‌شدن یا نشدن آن‌ها توسط ورثه به آن‌ها ارث می‌رسد.
در این میان تفاوتی ندارد این ترکه از چه نوع باشد؛ میراث باقی‌مانده از متوفی چه دارایی باشد، چه بستانکاری و چه بدهی به وراث او خواهد رسید و آن‌ها موظف به رسیدگی به آن هستند.
در صورتی‌که وراث به‌هیچ‌وجه حاضر به قبول ترکه نباشند فرصت دارند تا ظرف مدت یک‌ماه از قبول آن سر باز زنند. آن‌ها بایستی این درخواست را تحت عنوان «رد ترکه» در دادگاه مخصوصی نزد دادستان ثبت کنند.
اکنون که فهمیدیم ترکه چیست خوب است تفاوت آن با سهم‌الارث را نیز بشناسیم. در دایره‌المعارف اصطلاحات حقوقی، ماترک عبارت است از مجموع دارایی‌هایی که پس از فوت شخص از او بر جای می‌ماند. همان‌گونه که پیش‌تر توضیح دادیم از آن‌جایی که این دارایی‌ها ممکن است مثبت یا منفی باشند، هم اموال منقول و غیرمنقول و هم طلب و بدهی‌ها بخشی از آن به حساب می‌آید.
اما سهم‌الارث عبارت است از سهمی که پس از وفات یک شخص از دارایی‌های او نصیب هر یک از ورثه می‌شود. به عبارت بهتر سهم‌الارث برخلاف ترکه که مجموعه‌ی مثبت و منفی داریی‌های متوفی است، فقط شامل دارایی‌های مثبت او می‌شود. یعنی بدهی‌ها جزو سهم‌الارث حساب نمی‌شوند.
دلیل این امر آن است که پس از وفات یک شخص و پیش از تقسیم اموال او، باید تکلیف بدهی‌ها و دیون وی مشخص شده و سپس نسبت به تقسیم باقی‌مانده‌ی ماترک اقدام شود؛ پیش از انجام این‌کار امکان دخل‌وتصرف ورثه و غیر آن‌ها در ماترک متوفی وجود نخواهد داشت.
در صورتی که نیاز به دریافت راهنمایی یا مشاوره حقوقی در مورد انحصار وراثت دارید با گروه وکلای فراز در ارتباط باشید.
منظور از تحریر ترکه چیست؟
یکی از نخستین کارهایی که باید در زمینه‌ی ماترک متوفی انجام شود تحریر ترکه است. به زبان ساده منظور از تحریر ترکه این است که لیست دیون، بدهی‌ها و دارایی‌های شخص متوفی را مشخص کرده و سپس نسبت به پرداخت دیون اقدام شود. در مرحله‌ی بعدی با کسر هزینه‌های مربوط به خاک‌سپاری متوفی، اقدامات لازم جهت تقسیم ترکه به‌ترتیب انجام می‌شود.
آشنایی با مراحل تحریر ترکه
ورثه برای تحریر ترکه بایستی ابتدا به یک وکیل مراجعه کرده و به کمک او دادخواست تحریر ترکه را تنظیم کنند. سپس باید از طریق یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی دادخواست تنظیم شده را به ثبت برسانند.
در مرحله‌ی بعدی لازم است ورثه با انتشار آگهی تقسیم ترکه در یکی از روزنامه‌های کثیرالانتشار، خبر دهند که قرار است نسبت به تقسیم ماترک اقدام کنند. این‌جاست که دادگاه برای پرونده بازپرس تعیین می‌کند تا با بررسی دارایی‌ها و دیون متوفی تعیین کند سهم‌الارث هریک از وراث قانونی به چه میزان است.
در آخرین مرحله حکم تحریر ترکه صادر می‌شود تا وراث بتواند به کمک آن جهت پرداخت دیون متوفی و دریافت حق سهم‌الارث خود اقدامات لازم را انجام دهند.
برای تحریر ترکه چه مدارکی لازم است؟
برای انجام مراحل مربوط به تحریر ترکه لازم است مجموعه‌ای از مدارک را به‌همراه خود داشته باشید. ممکن است تمام این مدارک در یک مرحله لازم نباشند اما دسترسی به تمام آن‌ها جهت طی کردن فرایند تحریر ترکه ضروری است. لیست مدارک لازم برای تحریر ترکه از قرار زیر است:
- اصل شناسنامه و گواهی وفات متوفی
- رسید پرداخت مبلغ مالیات بر ارث
- استشهادیه‌ای که ثبت محضری شده باشد
- رسید پرداخت مالیات بر ارث متوفی
- درخواست‌نامه‌ی تحریر ترکه
انواع تقسیم ترکه چیست؟
آن‌چه پس از کسر دیون، بدهی‌ها و مخارج مربوط به کفن و دفن از ماترک بر جای می‌ماند و قرار است بین وراث تقسیم شود را به سه شیوه می‌توان تقسیم کرد. در ادامه سه نوع تقسیم ترکه را ذکر کرده‌ایم و درباره‌ی هریک به اختصار توضیحاتی ارائه کرده‌ایم.
تقسیم به افراز:
افراز به معنای جدا کردن سهم هرکدام از وراث از ارثی است که بین تمام آن‌ها مشترک است. برای مثال ممکن است تمام فرزندان یک شخص متوفی در خانه یا باغی که از او برجای مانده است بایک‌دیگر سهیم باشند. در این صورت به جدا کردن سهم هرکدام از آن‌ها از آن خانه یا باغ در اصطلاح حقوقی افراز گفته می‌شود.
به‌صرفه‌ترین حالت افراز این است که به صورت توافقی انجام شود. اما اگر وراث در انجام این‌کار به اختلاف بخورند – که اتفاقاً بسیار شایع است – دادگاه به‌صورت اجباری این‌کار را انجام خواهد داد.
در تقسیم مال مشاع بین وراث، نیاز به تعیین قیمت عین مال نیست و به هریک از ورثه طبق قانون معادل سهم منصفانه‌ی او تعلق خواهد گرفت.
تقسیم به تعدیل:
این نوع تقسیم ترکه در حالتی انجام می‌شود که مال برجای مانده از متوفی در بخش‌های مختلف خود دارای ارزش یکسانی نباشد. این مورد بیشتر در رابطه با املاک و اراضی کاربرد دارد.
فرض کنید از یک شخص متوفی زمینی بر جای مانده است که بخشی از آن به دلیل دارا بودن موقعیتی همچون قرار گرفتن در کنار یک اتوبان ارزش بالاتری از سایر بخش‌های آن دارد. در این حالت کار عادلانه برای تقسیم ارث چیست؟
در چنین موقعیت‌هایی لازم است هنگام تحریر ترکه، تمام زمین قیمت‌گذاری شود و به‌هریک از ورثه میزان مشخصی از آن به ارث برسد. به زبان ساده‌تر در صورتی که مال مشاع دارای ارزش یکسانی نباشد، راهی برای تقسیم عین آن میان ورثه وجود ندارد و بایستی آن را ارزش‌گذاری کرد و پس از به‌فروش رساندن، مبلغ آن را میان وراث تقسیم کرد.
تقسیم به رد:
این نوع تقسیم در صورتی به کار می‌آید که دو نوع تقسیم به افراز و تقسیم به تعدیل نتوانند مال برجای مانده را به عدالت میان وراث تقسیم کنند. در این حالت لازم است به‌منظور برقراری تعادل، به صورت مالی به برخی از سهم‌ها اضافه شود تا سهام تقسیم‌شده از لحاظ با سهام سایرین یکسان گردد.
راهکار مناسب برای انجام امور حقوقی ترکه چیست؟
در صورتی که خود شما یا یکی از دوستان و عزیزانتان با انجام امور مربوط به ارث دست‌به‌گریبان شده باشید، گروه وکلای فراز بهترین انتخاب برای دریافت مشاوره و خدمات تخصصی است. این گروه با داشتن بیش از ده سال تجربه در زمینه‌ی انجام امور حقوقی مرتبط با ارث، هم‌اکنون یکی از معتبرترین مراکز حقوقی برای رتق‌وفتق این قبیل مسائل است.
