تقسیم ارث بدون انحصار وراثت چگونه است؟

آیا انحصار وراثت اجباری است یا خیر

ارث، یک نهاد حقوقی، در قانون مدنی ما و برگرفته از شرع مقدس می‌باشد و بعد از فوت افراد، تحقق پیدا می‌کند. پس از فوت هر شخص، دارایی و ماترک او، میان وراث شرعی و قانونی او، به میزان سهم الارث های پیش‌بینی شده در قانون، تقسیم می‌گردد.

اما، تقسیم ارث، دارای قواعد مخصوص به خود بوده و بدون در نظر گرفتن این قواعد، وراث را با آثار و تبعات حقوقی این امر، مواجه خواهد کرد. یکی از مهم‌ترین مباحثی که در مساله تقسیم ارث، مطرح است و پرسش‌های زیادی را نیز برای وراث قانونی متوفی، ایجاد می‌نماید، مساله انحصار وراثت و گرفتن گواهی این امر است.

اغلب افراد، این پرسش را داشته که آیا انحصار وراثت و اخذ گواهی آن، اجباری است یا خیر و تقسیم ارث بدون انحصار وراثت، چه حکمی خواهد داشت؟ از این رو، در این بخش، در خصوص اجباری بودن یا نبودن اخذ گواهی انحصار وراثت، صحبت خواهیم کرد، اما، پیش از آن، باید، انحصار وراثت را از منظر قانون، تعریف کنیم.

انحصار وراثت

مقصود از انحصار وراثت، تعیین ورثه شرعی و قانونی شخص متوفی است که این امر، پس از طی کردن مراحل انحصار وراثت، یعنی، ثبت دادخواست گواهی انحصار وراثت، از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، ارائه مدارک لازم و انجام استعلامات لازم، توسط شورای حل اختلاف، امکان پذیر می باشد.

در نهایت، پس از طی شدن تمامی مراحل انجام انحصار وراثت و صورت گرفتن بررسی های لازم، شورای حل اختلاف، اقدام به صدور گواهی این امر، یعنی، گواهی انحصار وراثت کرده و ورثه قانونی متوفی و کسر های شرعی و قانونی سهم الارث هریک را مشخص می نماید.

از آنجا که تقسیم ارث و پس از آن، انتقال سند و دارایی ها، در مواردی که متوفی، دارای اموال با سند رسمی، اوراق و اسناد تجاری و حساب های بانکی بوده، صرفا و تنها، پس از ارائه گواهی انحصار وراثت، به نهادهای ذی صلاح، صورت می گیرد، پاسخ به این پرسش که انحصار وراثت و اخذ گواهی انحصار وراثت، اجباری است یا خیر، ضروری است.

اخذ گواهی انحصار وراثت و انجام آن، صرفا در مواردی که متوفی، هیچ دارایی ای نداشته یا دارایی های با سند عادی دارد و وراثت، قادرند، آن را به توافق، میان خود، تقسیم کنند، ضروری نمی باشد که در فرض آخر، در مواردی که میان وراث، محجور یا غایبی وجود داشته باشد یا وراث، به توافق نرسند یا بخواهند، مال با سند عادی را فروخته و به دیگری، منتقل کنند و خریدار، سند زسمی بخواهد، باز هم داشتن گواهی، مبنی بر انجام انحصار وراثت لازم است.

تقسیم ارث بدون انحصار وراثت چگونه امکان پذیر است؟

از دیگر پرسش‌های رایج در مساله ارث و تقسیم آن، این است که آیا تقسیم ارث بدون انحصار وراثت و داشتن حکم شورای حل اختلاف، در این خصوص، امکان پذیر است یا خیر؟ لذا، در این بخش، قصد داریم، به این پرسش، پاسخ داده و مراحل ضروری برای تقسیم ارث را بررسی کنیم.

در پاسخ به پرسش فوق، باید گفت، هدف از تقسیم ارث، به طور معمول، این است که مالکیت اموال متعلق به متوفی، با سند، به وراث شرعی و قانونی او، انتقال یابد و آن‌ها، بتوانند، به موجب سند مثبت حق مالکیت خود، در اموالشان، تصرفاتی نظیر فروش، انتقال، اجاره و مواردی از این دست را انجام دهند.

با توجه به اینکه اخذ سند رسمی، به نام وراث، در خصوص سهم الارث شان یا تقسیم دارایی‌های موجود در حساب بانکی یا دارایی‌های به موجب اسناد تجاری، نظیر سهام و مواردی از این دست، صرفا، با ارائه مدارک لازم که از ضروری‌ترین آن‌ها، گواهی انحصار وراثت است، امکان پذیر می‌باشد، پاسخ به این پرسش که تقسیم ارث، بدون گواهی انحصار وراثت، ممکن است یا خیر؟ منفی می‌باشد.

تنها در فرضی که متوفی، ورثه محجور یا غایب و همچنین، حساب بانکی و اسناد تجاری و مال دارای سند رسمی نداشته باشد و تمامی وراث، بر تقسیم ارث، به موجب یک تقسیم‌نامه، توافق داشته باشند و یا بخواهند، صرفا در جهت استفاده از مال به ارث رسیده، نظیر زمین کشاورزی و یا ملک متوفی، تقسیم ارث انجام دهند، نیاز به گواهی انحصار وراثت نیست. ولیکن، با توجه به مشکلات ناشی از تقسیم ارث بدون انحصار وراثت، بهتر است، وراث، اقدام به این امر نمایند.”

تقسیم ارث بدون حضور یکی از وراث

در قسمت‌های قبل، در مورد تقسیم ارث بدون انحصار وراثت ، امکان تقسیم ارث بدون حضور تمامی وراث و امکان “تقسیم ارث بدون انحصار وراثت” توضیح داده شد. در این قسمت، قصد داریم مساله تقسیم ارث بدون حضور یکی از وراث را مورد بررسی قرار دهیم.

به پرسش فوق پاسخا می‌دهیم که تقسیم ارث بدون حضور یکی از وراث امکان‌پذیر است. این امکان در صورتی وجود دارد که دادگاه به موجب صدور حکم تقسیم ترکه تقسیم ارث را انجام دهد، یا اگر یکی از وراث غایب باشد و دارای وکالتی دادگاهی باشد که به عنوان نماینده وراثه‌ها عمل کند. در این موارد، تقسیم ارث بدون حضور تمامی وراث امکان‌پذیر خواهد بود.

باید توجه داشت که اگر ورثه غایب نماینده قانونی نداشته باشند، تقسیم ارث بدون داشتن وکیل یا حکم دادگاهی مشکل و غیرممکن خواهد بود. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد تقسیم ارث قبل از فوت، معمولا به مشاوره حقوقی توصیه می‌شود.

سخن پایانی

با توجه به مطالب بالا، می‌توان نتیجه گرفت که تقسیم ارث به صورت معتاد به انجام انحصار وراثت و دریافت گواهی انحصار وراثت است. این گواهی نقش مهمی در تعیین ورثه‌های قانونی و شرعی متوفی دارد و امکان انتقال دارایی‌ها و اموال به وراث را فراهم می‌کند. در صورتی که وراثه‌ها توافق کنند و موارد خاصی از انجام انحصار وراثت معاف باشند، مثل عدم وجود اموال با سند رسمی یا تقسیم توافقی دارایی‌ها، ممکن است بدون اخذ گواهی انحصار وراثت به تقسیم ارث بپردازند. با این حال، به علت پیچیدگی‌ها و ابهامات ممکن در تقسیم ارث، توصیه می‌شود که وراثه‌ها همیشه به انجام انحصار وراثت و دریافت گواهی انحصار وراثت توجه کنند تا مشکلات حقوقی در آینده جلوگیری شود.