مدارک برای قانون انحصار وراثت به چه صورت است؟
از سال ۹۵ به بعد، در برخی از استانها از جمله تهران، امکان درخواست و دریافت گواهی فوت متوفی به صورت الکترونیکی از طریق سامانه فراهم شده است. اگر شما گواهی فوت متوفی را ندارید، ما میتوانیم به نمایندگی از شما درخواست این گواهی را انجام دهیم. همچنین، در صورتی که یکی از ورثه به هر دفتر ثبت احوالی در هر منطقه از کشور مراجعه کند، به سهولت قادر به دریافت این گواهی خواهند بود.
اطلاعات و مدارک زیر معمولاً برای دریافت گواهی فوت مورد نیاز است:
- استشهادیه محضری
- شناسنامه متوفی
- عقدنامه یا رونوشت متوفی
- شناسنامه وراثان
- گاهاً وصیتنامه رسمی شخص فوتشده
- گواهی تسلیم اطهارنامه مالیاتی برای متوفیان قبل از سال ۹۵ که تا کنون اقدامی نکردهاند.
با این مدارک و اقدامات، امکان دریافت گواهی فوت متوفی تسهیل میشود و تقسیم وراثت به طور صحیح و مطابق قانون انحصار وراثت انجام خواهد پذیرفت.
استشهادیه محضری
یکی از مراحل انحصار وراثت این است که سه نفر در یکی از دفاتر اسناد رسمی به حضور آیند. با تکمیل فرم مخصوص استشهادیه، اطلاعات مرتبط با شخص فوتشده را ذکر کرده و تایید میکنند که کدام اشخاص به عنوان ورثه متوفی تعیین میشوند. دفتر اسناد رسمی هم امضاهای آن سه نفر را تصدیق میکند و گواهی اصالت این اطلاعات را میدهد.
لازم به ذکر است که اگر مخواهید توسط وکیل انحصار وراثت اقدام کنید، وکلا از وکلای پارسای به نام، بدون لزوم حضور شما و بدون نیاز به شاهد، میتوانند به جای شما استشهادیه محضری را تهیه کنند. به این ترتیب، نیازی به شما برای حضور در دفتر اسناد رسمی یا تدارک شهود نخواهد بود و تمامی اقدامات توسط وکیل انجام میپذیرد.
قوانین انحصار وراثت برای نزدیکان متوفی
در صورتی که وارث متوفی، مادر او باشد، حتی در صورت وجود فرزند، سهم الارث او یک ششم از اموال متوفی است. اما اگر وارث متوفی شوهر او باشد و به وجود فرزندی بیافتد، سهم الارث او یک چهارم از اموال متوفی میشود. اگر زن متوفی باشد و به فرزندی دست یابد، سهم الارث او یک هشتم از اموال متوفی را دریافت میکند. اما اگر هیچ فرزندی وجود نداشته باشد، سهم زن به عنوان همسر متوفی، یک چهارم از اموال را دریافت میکند.
یک نکته مهم در مورد ارث زن از شوهرش وجود دارد: اگر مردی بدون داشتن فرزند یا نوه از دنیا رفته باشد، زن به عنوان همسر، یک چهارم از اموال مرد را به عنوان سهم الارث دریافت میکند. اما اگر همزمان با زن، فرزند یا نوهای نیز وجود داشته باشد، سهم زن به عنوان همسر مرد، به میزان یک هشتم از اموال متوفی تعیین میشود، در حالی که بقیه اموال به فرزند یا نوه تعلق میگیرد.
تسلیم اظهارنامه مالیاتی
همانطور که اطلاع دارید، یکی از وظایف وارثین پرداخت مالیات بر ارث است و برای آغاز این فرآیند، یکی از وارثین باید اظهارنامه مالیاتی را به صورت الکترونیکی ثبت کند. اما اگر متوفی قبل از سال ۱۳۹۵ فوت کرده باشد و وارثین هنوز هیچ اقدامی در خصوص مراحل انحصار وراثت انجام نداده باشند، آنها موظفند که ابتدا و قبل از اقدام به دادخواست یا در حین انجام مراحل انحصار در شورای حل اختلاف، اظهارنامه مالیاتی بر ارث خود را ثبت کنند. سپس، گواهی از اداره مالیات محلی برای تایید ثبت اظهارنامه مالیاتی بر ارث دریافت میشود و به شورای حل اختلاف ارائه میگردد؛ این گواهی به عنوان گواهی تسلیم اظهارنامه مالیات بر ارث شناخته میشود.
اما وارثین فوت شدهها پس از سال ۱۳۹۵، به عنوان مثال در سال ۱۴۰۲، میتوانند پس از انجام مراحل انحصار وراثت، اظهارنامه مالیاتی خود را ثبت کنند.
قوانین انحصار وراثت در تقسیم خانه را چگونه است؟
در صورتی که فرد متوفی خانهای را از خود به جا گذاشته باشد، طبق “قانون انحصار وراثت”، این خانه به همسر و فرزندان او وارث میشود. سهم همسر متوفی به میزان یک هشتم از اموال میباشد، و فرزندان نیز از ارث پدریشان به نحوی که سهم پسران دو برابر سهم دختران باشد، بهرهمیبرند. در صورتی که مردی فوت کند، همسر او با فرزندان میتوانند در خانه زندگی کنند و سهم الارث همگی از اموال متوفی را در خانه دارند. همچنین، فرزندان امکان فروش سهم خود از خانه را دارند، مگر اینکه متوفی در وصیت خود تعیین کرده باشد که تا زمان فوت همسر، فرزندان از فروش سهم خود در خانه خودداری نمایند و پس از فوت همسر اقدام به انجام این کار نمایند.
اهمیت دارد که اگر متوفی در زمان حیات خود بخشی از خانه را به نام همسر یا فرزندان خود ثبت کرده و سهمی از آن را به آنها انتقال داده باشد، پس از درگذشت او، تصمیمگیری در مورد بقیه بخشهای خانه انجام میشود. در صورتی که تعیین سهم الارث در مورد خانه مشکل باشد، پس از فروش آن، تعیین سهم الارث هر یک از ورثه انجام میشود و سپس سهم مربوط به هر فرد به او واگذار میشود.
سامانه قوانین انحصار وراثت
لازم به ذکر است که هیچ سامانهای با نامهای سامانه انحصار وراثت، سامانه پیگیری انحصار وراثت، استعلام انحصار وراثت یا اداره انحصار وراثت تایید نشده و مورد تائید قرار نگرفته است. ما نمیتوانیم تأیید کنیم که این اطلاعات منشأ دقیقی دارند و نادرستی یا دقت این اطلاعات ممکن است متغیر باشد. همانطور که از قوانین و مقررات مربوطه مطلع هستید، فرآیند انحصار وراثت بر اساس قانون انحصار وراثت حاکم در هر جامعه انجام میشود.
مراحل انحصار وراثت به این شکل است که متقاضی (خواهان) که تمایل به انجام این فرآیند دارد، میتواند به سامانه ثنا (سامانه خدمات الکترونیک قضایی) مراجعه نماید. از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی در این سامانه ثبت نام کرده و درخواست انحصار وراثت را ارسال نماید. در صورتی که قبلاً به دلیل مسائل قضایی در سامانه ثنا ثبت نام کرده و رمز شخصی دریافت کرده باشد، میتواند از این رمز برای انجام اقدامات مربوط به انحصار وراثت استفاده نماید. اوراق و ابلاغیههای قضایی نیز به متقاضی از طریق سامانه ثنا ارسال خواهند شد.
به عبارت دیگر، فرآیند انحصار وراثت به نحوی که در قوانین مربوطه تعیین شده است، انجام میشود و برای انجام این فرآیند نیازی به وجود سامانههایی با نامهای خاص نیست. انجام اقدامات مرتبط با انحصار وراثت با استفاده از سامانه ثنا کاملاً ممکن است و نیازی به ابهامات مذکور ندارد.
سخن پایانی
قانون انحصار وراثت به عنوان یکی از جوانب حیات حقوقی جامعه، مرتبط با انتقال اموال و داراییها به ورثگان فرد متوفی میباشد. این قوانین در هر جامعه بر اساس مقررات قانونی و تطابق با فرهنگ و نظام ارزشی مختلف، تعیین میشوند. در این فرآیند، وظایف و حقوق وارثین در ارث بر اساس مقررات دقیقی که تنظیم شده، تعیین میگردد. اطلاعات و دستورالعملهای لازم برای انجام این فرآیند از طریق سامانههای قانونی و مراجع معتبر منتشر میشوند. بدین ترتیب، وراثان میتوانند با رعایت قوانین و مقررات مربوطه، به تقسیم و انتقال اموال فرد متوفی بپردازند و به انجام این فرآیند در محیط الکترونیکی نیز اقدام نمایند. از این رو، آگاهی از قانون انحصار وراثت و تطبیق با مقررات معتبر، اهمیت ویژهای در جامعه دارد تا مراحل مرتبط با این امر به نحو صحیح و مطابق با ضوابط حقوقی انجام شود.
